Piłka siatkowa dziewcząt

Program autorski zajęć pozalekcyjnych

I. Wstęp
W ostatnich dziesięcioleciach jesteśmy świadkami dynamicznego rozwoju nauki i techniki. Ludzie pochłonięci troską o wygodniejsze życie, coraz częściej zapominają o swojej biologicznej egzystencji. Ten stale zmieniający się styl życia i środowisko, w którym człowiek żyje, ujemnie oddziaływają na ludzkie zdrowie i rozwój fizyczny. Również środki masowego przekazu, szczególnie telewizja, z roku na rok zabierają człowiekowi coraz więcej wolnego czasu i zmuszają go do siedzącego trybu życia. Tak więc pomimo przedłużania życia stan zdrowotny naszego społeczeństwa jest niezadowalający. Problem profilaktyki chorób cywilizacyjnych, za pomocą wzmożonej aktywności ruchowej zarówno u młodzieży jak i osób dorosłych, jest dziś szeroko dyskutowany przez lekarzy, pedagogów, psychologów i wychowawców wychowania fizycznego.

Zwiększona i systematyczna aktywność ruchowa człowieka może łagodzić bądź usuwać występowanie wielu czynników chorobotwórczych. Przywrócenie pracy fizycznej, uprawianie sportu i turystyki, rekreacja fizyczna, zintensyfikowane wychowanie fizyczne, a także wszelka aktywność ruchowa w formie codziennych dawek profilaktycznych staje się dzisiaj koniecznością. Doskonałą okazję dostarczania dzieciom i młodzieży odpowiedniej dawki ruchu stwarzają zajęcia wychowania fizycznego w szkole, a także sport i rekreacja w ramach zajęć pozalekcyjnych.

Wychodząc temu naprzeciw prowadzę w szkole, w której pracuję, zajęcia pozalekcyjne. Jest to sekcja piłki siatkowej dziewcząt. Zajęcia prowadzone są już kolejny rok i by ułatwić sobie pracę stworzyłam program autorski, który ma mi w tym pomóc.

II. Ogólna koncepcja programu

1. Program przeznaczony jest dla uczennic klas I - III szkoły ponadgimnazjalnej.
2. Do sekcji piłki siatkowej nabór przeprowadzany jest według określonych reguł.
3. Nabór obejmuje uczennice klas I - III Zespołu Szkół Ekonomicznych i Agrobiznesu.
4. Liczebność sekcji wynosi około 12 dziewcząt.
5. Struktura godzinowa (2 jednostki lekcyjne raz w tygodniu, plus sparringi, turnieje, zawody).
6. Baza szkoły:
   • sala gimnastyczna zespołu szkół,
   • dobre warunki do uprawiania atletyki terenowej (teren wokół i w pobliżu szkoły),
   • zabezpieczenie sprzętu (środki dydaktyczne do realizacji).
7. Rozwinięta współpraca z organizacjami samorządowymi: Szkolnym Związkiem Sportowym, sekcjami działającymi w innych szkołach.
8. Osoba prowadząca drużynę - nauczyciel wf.
9. Udział drużyny w zawodach sportowych.
10. Uczestnictwo w sparingach i turniejach.
11. Możliwość dalszego rozwoju w klubie sportowym.
12. Zaszczepienie w młodzieży chęci do uprawiania sportu.
13. Ukierunkowanie zainteresowań do dalszej edukacji.
14. Zaszczepienie u młodzieży nawyku zdrowego trybu życia.

III. Cele ogólne kształcenia i wychowania

1. Harmonijny rozwój organizmu przez odpowiedni dobór środków wspomagających funkcjonowanie układu: ruchowego, oddechowego, krążeniowego i nerwowego:
   • zasady higieny i wypoczynku,
   • kształcenie umiejętności uczestnictwa w zajęciach w terenie.
2. Kształtowanie nawyku aktywności ruchowej niezbędnej w różnych przejawach działalności człowieka (utylitarnej, rekreacyjnej, zdrowotnej, artystycznej i sportowej).
3. Rozwój psychomotoryki przez uwzględnienie w procesie kształcenia i wychowania fizycznego indywidualnych cech osobowości: właściwa korelacja między rozwojem fizycznym, umysłowym i emocjonalnym.
4. Wyposażenie uczennic w niezbędny zasób wiedzy o kulturze fizycznej, bezpiecznej organizacji zajęć ruchowych, kształtowanie nawyków higienicznych, w tym nawyku codziennej aktywności fizycznej.
5. Kształtowanie wolicjonalne charakteru i pożądanych postaw w działaniu zarówno indywidualnym jak i zespołowym.

IV. Cele szczegółowe

1. Kształtowanie sprawności morfo - funkcjonalnej:
   • inspirowanie ucznia do dokonywania samokontroli i samooceny rozwoju fizycznego,
   • obserwacja zmiany pracy układu oddechowego pod wpływem aktywności ruchowej,
   • kształtowanie umiejętności stosowania odpowiednich form ruchu dla wspomagania funkcjonowania układu oddechowego i ruchowego,
   • wdrażanie do prawidłowego dozowania wysiłku,
   • obserwacja układu krążenia (pomiar tętna przed i po wysiłku),
   • hartowanie organizmu (zima, lato),
   • określenie prawidłowej postawy ciała prostymi sposobami (samokontrola i samoocena).
     
     
2. Kształtowanie sprawności kondycyjnej i koordynacyjnej:
   • utrwalanie pojęć: szybkość, skoczność (moc), wytrzymałość, siła,
   • opanowanie umiejętności dokonywania samokontroli (pomiaru) szybkości, skoczności (mocy), wytrzymałości,
   • kształtowanie umiejętności samodzielnego doboru ćwiczeń do doskonalenia szybkości i skoczności,
   • ukazywanie wartości różnych form ruchu dla kształtowania sprawności ze szczególnym uwzględnieniem gier zespołowych,
   • wykorzystywanie warunków terenowych dla kształtowania sprawności motorycznej,
   • współudział i uczestnictwo uczennic w realizacji prób testu sprawności fizycznej,
   • określenie poziomu i postępu sprawności fizycznej indywidualnej i grupy,
   • wzajemna kontrola współdziałania w małej grupie w doskonaleniu sprawności fizycznej.
     
     
3. Kształtowanie umiejętności:
   • kształtowanie umiejętności ruchowych indywidualnych i zespołowych,
   • stosowanie poprawnej terminologii poznanych ćwiczeń i sytuacji,
   • wdrażanie do rzetelnej realizacji zadań i samokontroli; poprawności wykonywania wybranych ćwiczeń,
   • opanowanie umiejętności samodzielnego wykonywania ćwiczeń kształtujących mięśnie nóg, rąk i tułowia (przygotowujących - rozgrzewka i niezbędnych w czasie gry),
   • stosowanie samokontroli i samooceny,
   • wykonywanie czynności wdrażających do samodoskonalenia,
   • wykorzystanie wybranych, opanowanych umiejętności ruchowych do organizacji czasu wolnego,
   • wykorzystanie umiejętności z gier sportowych zimą i latem (plażowa piłka siatkowa).
     
     
4. Przekaz wiadomości:
   • zapoznanie z przepisami bezpieczeństwa na zajęciach,
   • zapoznanie z regułami gier sportowych, zajęć terenowych, oraz przepisami zawodów sportowych,
   • higiena osobista po zajęciach,
   • wdrażanie do samodyscypliny,
   • organizowanie zawodów szkolnych z uwzględnieniem warunków bezpieczeństwa,
   • zapoznanie z przepisami i zasadami sędziowania (tradycyjna i plażowa piłka siatkowa),
   • zapoznanie z sygnalizacją sędziowską,
   • kształtowanie umiejętności asekuracji i samoochrony, oraz odpowiedzialności za własne zdrowie,
   • organizowanie grupy do zajęć pod kątem wyrównania sprawności i umiejętności.
     
     
5. Działania wychowawcze:
   • postępowanie indywidualne i zespołowe,
   • kształtowanie umiejętności współdziałania w grupie,
   • kształtowanie umiejętności współpracy z nauczycielem,
   • kształtowanie pożądanych postaw wobec uczniów mniej sprawnych,
   • współpraca uczniów z nauczycielami w organizacji zawodów sportowych i imprez,
   • dokonywanie wzajemnej kontroli i oceny zachowań,
   • kultura uczestnictwa w różnych formach aktywności ruchowej,
   • kształtowanie pożądanych postaw zawodnika i kibica sportowego,
   • tworzenie korzystnych postaw, zaangażowanie do kulturalnego dopingu własnego zespołu,
   • rywalizacja sportowa, stosowanie zasad "fair - play".

V. Kryteria naboru i selekcji
Po stwierdzeniu przez lekarza braku przeciwwskazań do uprawiania piłki siatkowej kandydatki przejdą następujące badania:

• wysokość ciała,
• masa ciała,
• rozpiętość ramion.

• wyniki nauczania,
• ocenę umiejętności współdziałania w grupie.

• bieg krótki na 60 m,
• skok w dal z miejsca (trzy próby),
• wyskok dosiężny z trzech metrów rozbiegu,
• rzut oburącz z nad głowy piłką lekarską (trzy próby),
• odbicia nad głową sposobem górnym,
• odbicia oburącz dołem,
• zagrywka dowolnym sposobem.

VI. Treści do realizacji w poszczególnych latach

VII. Osiągnięcia
Po etapie szkolenia uczennica powinna:

1. opanować umiejętność samokontroli i samooceny własnego rozwoju somatycznego tj.  wysokość i ciężar ciała),
2. znać i umieć stosować zasady hartowania organizmu,
3. opanować umiejętność samokontroli i samooceny sprawności kondycyjno - koordynacyjnej z wykorzystaniem dowolnego testu lub próby,
4. opanować podstawowe umiejętności techniczne i taktyczne oraz poznać przepisy gry i zasady sędziowania,
5. opanować obowiązującą sygnalizację sędziowską,
6. znać historię i znaczenie sportu (szczególnie osiągnięcia piłki siatkowej),
7. opanować podstawowe sposoby udzielania pierwszej pomocy,
8. przestrzegać zasad higieny i wypoczynku,
9. umieć prawidłowo stosować samoochronę i ochronę przy trudniejszych zadaniach ruchowych,
10. umieć prowadzić rozgrzewkę przed zajęciami z zachowaniem podstawowych zasad: wszechstronności, natężenia wysiłku, zmienności pracy mięśniowej,
11. umieć panować nad sposobami przejawiania własnych uczuć i zachowań w sytuacjach zwycięstwa i porażki, przestrzegać zasady "fair - play ",
12. umieć podporządkować się regułom pracy zespołowej, powstrzymywać się od zachowań, które naruszają zdrowie własne i cudze,
13. umieć pełnić role inicjatora, organizatora, uczestnika, kibica i sędziego gier,
14. umieć kontrolować i oceniać własne osiągnięcia,
15. zdawać sobie sprawę ze szkodliwości wszelkich uzależnień i niewłaściwych przyzwyczajeń.

Jeżeli uczennica w wyżej wymienionych osiągnięciach nie wymaga pomocy nauczyciela to uzyskuje osiągnięcia ponadpodstawowe.

VIII. Procedury osiągania celów: metody, formy, środki

1. Metody odtwórcze:
   • metoda zadaniowa,
   • metoda programowego uczenia się.
2. Metody proaktywne:
   • metoda bezpośredniej celowości ruchu.
3. Metody twórcze:
   • metoda problemowa.
4. Metody wychowania jako środki pomocnicze w realizacji celów:
   • metoda wpływu osobistego,
   • metoda wpływu sytuacyjnego,
   • metoda kierowania samowychowaniem,
   • metoda wpływu społecznego.
5. Metody przekazywania i zdobywania wiadomości z zakresu kultury fizycznej:
   • pokaz,
   • dyskusja,
   • projekcja.
6. Metody kontroli i oceny wyników i postępów:
   • próby sprawności fizycznej ogólnej,
   • próby sprawności specjalnej,
   • obserwacja walki sportowej,
   • analiza wyniku sportowego.
7. Formy realizacji zadań w zespołowych grach sportowych:
   • zabawowa,
   • ścisła,
   • fragmentów gry,
   • gry szkolnej (małe gry),
   • gra właściwa.
8. Środki niezbędne do realizacji:
   • baza (sala gimnastyczna i jej wyposażenie, teren wokół szkoły, sprzęt sportowy),
   • kasety, plansze, literatura.

IX. Ocena i kontrola na etapie szkolenia

1. Okresowe badania lekarskie.
2. Sprawdziany z zakresu sprawności ogólnej:
   • Międzynarodowy Test Sprawności Fizycznej
   • Indeks Sprawności Fizycznej K. Zuchory.
3. Systematyczność uczęszczania na zajęcia.
4. Stopień opanowania zaplanowanych ćwiczeń i fragmentów gry.
5. Zawody międzyszkolne.
6. Turnieje i sparringi.

X. Ewaluacja
Celem ewaluacji jest podnoszenie jakości naszych działań. W moim przypadku dotyczy to opracowanego przeze mnie własnego programu zajęć pozalekcyjnych z piłki siatkowej. Adresatem będzie kierownictwo szkoły, a także część społeczności szkolnej.

Przedmiotem badań będzie jakość prowadzonych przeze mnie zajęć z uczennicami Zespołu Szkół Ekonomicznych i Agrobiznesu w Przemyślu. Uwagę będę koncentrować na całym procesie działalności i na wynikach programu. Będzie to ewaluacja kształtująca dokonywana w trakcie trwania programu. Dane zbierane będą w oparciu o obserwacje i analizę dokonań i osiągnięć, a także w oparciu o ankietę przeprowadzoną wśród uczennic uczestniczących w zajęciach jak również wśród ich rodziców.

Wyniki zostaną opracowane i podane po dwuletnim okresie realizacji programu.

Ankieta skierowana do uczennic

1. Czy uczestnictwo w sportowych zajęciach pozalekcyjnych daje Ci satysfakcję?
   .......................................................................................................................
2. Jakie korzyści daje Ci uczestnictwo w zajęciach?
   .......................................................................................................................
3. Czy forma prowadzenia zajęć odpowiada Ci, jeżeli nie co chciałabyś w nich zmienić ?
   .......................................................................................................................
4. Czy długość zajęć jest według Ciebie wystarczająca?
   .......................................................................................................................
5. Czy reprezentowanie szkoły ma jakiś wpływ na Twoje stosunki koleżeńskie i relacje z nauczycielami?
   .......................................................................................................................
6. Jak według Ciebie oceniają Twoje uczestnictwo w zajęciach rodzice?
   .......................................................................................................................
7. Czy zdobywanie doświadczenia i umiejętności w tej dyscyplinie sportu może Ci się w życiu przydać?
   .......................................................................................................................

Ankieta skierowana do rodziców

1. Czy pochwala pani (pan) uczestnictwo córki w sportowych zajęciach pozalekcyjnych?
   .......................................................................................................................
2. Czy według pani (pana) jest to odpowiednie spędzanie czasu przez córkę?
   .......................................................................................................................
3. Czy udział w zajęciach sportowych ma według pani (pana) dobry wpływ na rozwój fizyczny i psychiczny córki?
   .......................................................................................................................
4. Czy zdobywanie umiejętności na sportowych zajęciach pozalekcyjnych może się przydać w dalszym życiu pani (pana) córki?
   .......................................................................................................................

XI. Literatura

1. Agencja Promo - Lider: Zespołowe gry sportowe. Warszawa 1997.
2. Bielski J.: Życie jest ruchem. Warszawa 1996.
3. Bompa T.: Teoria i metodyka treningu. RCMSZKFiS, Warszawa 1990.
4. Kierczak U., Glos T.: Poradnik metodyczny - wychowanie fizyczne. Warszawa 2002.
5. Kulgawczuk R.: Piłka siatkowa nauczanie i doskonalenie gry.
6. O programach nauczania. Biblioteczka reformy, nr 11. MEN, Warszawa 1999.
7. O reformie programowej. Biblioteczka reformy, nr 8. MEN, Warszawa 1999.
8. Strzyżewski S.: Proces kształcenia i wychowania w kulturze fizycznej. WSiP, Warszawa 1973.
9. Ważny Z.: System szkolenia sportowego. RCMSZKFiS, Warszawa 1987.